شاید به جرات بتوان گفت که از کارکنان سازمان آموزش فنی و حرفهای، کمتر کسی هست که گذارش به مرکز تربیت مربی و پژوهش‌های فنی و حرفهای که در سازمان، به نام اختصاری تربیت مربی کرج شناخته می‌شود، نیفتاده باشد، بخشی از زندگی شغلی مربیان که به آموزشهای بدو استخدام و دوره‌های ارتقای مهارت شغلی اختصاص دارد، با تربیت مربی عجین شده است و از طرفی دیگر هرازگاهی سایر کارکنان سازمان نیز علاوه بر حضور مناسبتی در این مرکز ، به منظور طی کردن دوره‌های تخصصی به تربیت مربی مراجعه میکنند.
تاریخچه‌ی مرکز تربیت مربی و پژوهش های فنی وحرفه ای به سال ۱۳۵۳ برمی‌گردد، این مرکز که اکنون از آن به عنوان بزرگترین زیر مجموعه‌ی عملیاتی سازمان آموزش فنی و حرفهای یاد می‌شود، با مشارکت و تحت استاندارد سازمان بین المللی کار (ILO) و برنامه‌ی عمران سازمان ملل (UNDP) تأسیس شد، البته مراحل تجهیز و بهره‌برداری از مرکز تربیت مربی به بعد از انقلاب اسلامی بر می‌گردد که افتتاح نهایی آن را در سال ۱۳۶۳ ، باید محصول اراده و همت نیروهای متخصص داخلی دانست.
فلسفه‌ی اصلی تاسیس مرکز تربیت مربی، تامین و تربیت نیروی انسانی زبده، کارآمد و ماهری بود که توانایی آموزش و انتقال مهارت، تحت عنوان مربی در مراکز ثابت و سیار سازمان آموزش فنی و حرفهای و زیر مجموعه‌های خصوصی مربوطه را داشته باشد، البته امروزه تربیت مربی علاوه بر تربیت و توانمند سازی نیروهای داخلی به آموزش و آماده سازی نیروهای بیرون از سازمان و متقاضیان آزاد نیز تحت عنوان دوره‌های ویژه‌ی ۱۸ ماهه، اهتمام جدی دارد، آموزش نیروی کار خارجی بر مبنای دیپلماسی مهارت نیز از دیگر تعهدات بین‌المللی مرکز تربیت مربی به شمار می‌آید که در مقاطع مختلف و زیر نظر دفتر روابط بین‌الملل سازمان، رنگ و بوی تحقق به خود گرفته است.
تربیت مربی تنها مرکز مستقل سازمان آموزش فنی و حرفهای محسوب می‌شود که زیر نظر مستقیم ریاست سازمان اداره می‌گردد، با توجه به این نکته که سازمان آموزش فنی و حرفهای کشور از نهادهای زیر مجموعه و وابسته به وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و متولی آموزشهای مهارتی در کشور می‌باشد، نمی‌توان از نقش کلیدی و محوری مرکز تربیت مربی در توسعه منابع انسانی داخل سازمان چشم پوشی کرد،
همانطور که اشاره شد؛ هدف غایی از تربیت و آموزش این مربیان، ارائه‌ی آموزشهای مهارتی توسط آنهاست که بتواند زمینه‌ی اشتغال پایدار، ارتقای فرهنگ کار، توانمندسازی و بهبود کیفیت منابع انسانی و تربیت نیروهای متخصص و کارگران ماهر مورد نیاز حوزه‌های اقتصادی، تولید، صنعت، معدن، کشاورزی و خدمات را فراهم کند، به منظور نیل به این اهداف، ۱۶ بخش آموزشی، شامل: د‌پارتمانهای برق، اتومكانيك، صنايع چوب، جوشكاري، ماشين ابزار، تاسیسات حرارتی و برودتی، الكترونيك، آزمايشگاه‌های هيدروليك و پنوماتيك، ماشين‌آلات كشاوزي، ريخته گري، نقشه كشي، پداگوژي و تعليمات سرپرستي، تكنولوژي آموزشي((IT و زبان هاي خارجي، برای این مرکز در نظر گرفته شده‌اند که از لحاظ امکانات و تجهیزات سخت افزاری، نرم افزاری، رفاهی از قبیل؛ کتابخانه، سالن ورزشی، رستوران، خوابگاه، نمازخانه و سرمایه‌های انسانی، در زمره‌ی بزرگترین و مجهزترین مراکز آموزشهای تخصصی و مهارتی در سطح کشور و حتی خاورمیانه محسوب می‌شوند.
اما آیا مرکز تربیت مربی و وپژوهش‌های فنی وحرفه‌ای بعنوان بزرگترین مرکز مهارت‌آموزی سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور و متولی بازآموزی مربیان این سازمان، توانسته است عملکرد موفقی از خود به نمایش بگذارد؟
نظر سنجی‌ها نشان میدهند، بیشتر مربیان سازمان که به این مرکز اعزام می‌شوند پس از اتمام دوره و بازگشت از ماموریت، رضایت لازم از کیفیت آموزش، دوره‌ی انتخابی، عوامل پشتیبان و پیش بینی نحوه‌ی انتقال آموزه‌های جدید در منطقه‌ی خود را ندارند.
این عدم رضایت در مرحله‌ی اول به سبک آموزشهای ارائه شده در تربیت مربی بر می‌گردد، همانطور که در بیشتر مراکز فنی و حرفهای سطح کشور، دیدگاه آموزشی تقریبا تحمیلی و بر اساس تجهیزات و کارگاهای موجود است، در تربیت مربی هم داستان پیداکردن مهارت‌آموز برای صندلی خالی، تکرار می‌شود، بدین معنی که تلاش نظام مهارت آموزی در جذب کارآموز متناسب با کارگاه خلاصه می‌شود، نه پرورش نیرو برای بازار کار، در حقیقت خروجی آموزش فنی و حرفهای با فرصت‌های شغلی موجود در بازار، انحراف از معیار معنی داری دارد که نشان از نقصانی سیستماتیک در حوزه‌ی آموزش دارد، درحالیکه در یک سیستم بی‌نقص، این کارآموزان هستند که مهارت مورد نیاز خود را احصاء، انتخاب میکنند و بر مبنای آن آموزش می‌بینند.
نکته‌ی دوم تحول ناپذیری و استمرار تفکر آموزش کارگاهی بدون توجه به کلیت نظام نیاز مهارتی در کشور است، در حالی‌که چرخه‌ی مدیریت کارآفرینی نوین، هر لحظه آبستن تولد مشاغل نوینی است و حرکت همراه با این چرخه در نظام آموزش مهارتی باید بروز و انعطاف پذیر باشد، تربیت مربی در چند دهه‌ی اخیر نشان داده است که بر مدار سماجت می‌چرخد، تکرار داستان ۱۶ دپارتمان قبلی و رشته‌های تکراری که بیشتر مربیان گاها تا ۳ بار هم به عنوان بازآموزی آنها را گذارنیده‌اند مطلب غریبی نیست، درجه غایی تغییر در این واحد بزرگ آموزشی، ارتقای کیفیت غذای سلف سرویس و تعویض ملحفه‌های خوابگاه و تغییر در رویه‌های فرعی است که البته باید اعتراف کرد این تغییرات همیشه هم مثبت نبوده و بر یک مدار سینوسی جریان دارد.
اما مهمترین دلیل ناکارآمدی مرکز تربیت مربی، کیفیت غذا و سطح آسایش در خوابگاه و حتی دوره‌های آموزشی ارائه شده نیست، به اذعان قریب به اتفاق مربیان سازمان، بیشتر دوره‌هایی که در تربیت مربی آموزش داده می‌شود، متناسب با استاندارد و تجهیزات کارگاههای مراکز آموزش فنی و حرفهای در شهرستان‌ها نیست، به علاوه حتی گاهی در تربیت مربی آموزشهایی به مربیان ارائه می‌شود که در تناقض با رشته‌ی مربیگری افراد است، نداشتن استراتژی سازمانی و گرفتار شدن در تله‌ی آمار، در کنار نگاه اوقات فراغتی مربیان به تربیت مربی و استفاده صرف از مزایایی مادی باز آموزی و اعمال آن در سیستم ارتقای شغلی از دلایل ادامه‌ی بی‌سر و صدای سیکل معیوب تربیت مربی تا به امروز است.
صد البته با وجود چالش‌ها و معایب عمده‌ی فوق، نمی‌توان فلسفه‌ی وجود تربیت مربی را انکار کرد، تربیت مربی بمنظور پرورش و توانمند سازی مربیان تخصصی و ماهر یک مرکز کاملا ضروری است،
۱)ارتقاء و ۲)لینک این مرکز به مراکز مشابه جهانی و ۳)حرکت در جهت آموزشهای سیمولاتوری، ۴)راه اندازی سامانه‌ی نیاز سنجی و درخواست دوره و نهایتا ۵)تاسیس دپارتمان ارتباط با بازار کار، می‌تواند بخشی از مشکلات امروزه‌ی نظام مهارت آموزی در طرف «تربیت مربی» را حل کند، حل قسمت دوم این مسئله یعنی انتقال مفاهیم مهارتی به مراکز، نیاز به مشارکت واقعی بخش خصوصی دارد، دیر یا زود باید بساط آموزشهای تکراری و ناکارآمد از مراکز ثابت دولتی برچیده و یا حداقل تعدیل گردد، واگذاری حداکثری مسئولیت مهارت‌آموزی به بخش خصوصی، تنها راهکار انتقال آموخته‌های مربیان بر مبنای نیاز بازار کار و عبور از پارادوکس “سیاست‌گذاری و نظارت” توأم با “اجراء” می‌باشد که هم‌اکنون در مرز یک بحران واقعی قرار دارد.
محمدسلیم عباسی
متولد ۱۳۵۱ کارشناس آموزش فنی و حرفهای و مدرس دانشگاه، مهندس برق الکترونیک، کارشناس ارشد مدیریت دولتی گرایش تحول و دکترای زبان و ادبیات فارسی
ضمن عرض سلام خدمت این دوست عزیز و کسانی که این مقاله را مطالعه میکنند. از نقد تربیت مربی ممنونم . و از دوست عزیزمان هم کمال تشکر را دارم. من قصد دفاع جانانه از تربیت مربی را ندارم و خود اذعان به وجود کاستی در تربیت مربی را اعلام میکنم . اما تربیت مربی را دیدی که خدمتتان معری میکنم ببینید. اولا مربیان تربیت مربی خودبه روز نمی شوند و لابد سالها باید هر انچه بلدند را تکرار کنند . اگر مربی تربیت مربی در دوره های برون مرزی شرکت کند . خروجی اموزشی او نیز تغییرمیکند.دوما مربیان تربیت مربی فقط کارمندان رسمی ان نیستند . افراد زیادی هم از بدنه سازمان در ان تدریس میکنند و در دوره ها نقش مربی دارند. سوما ماشین الات کارگاههای تربیت مربی اکثرا فرسوده و سن بالایی دارند و روسای اخیر ان به دلیل محدودیتهای مالی بودجه تجهیزاتی بای مرکز خرج نکرده اند.چهارما تغیرات دو سال یکبار در مدیریت تربیت مربی و اولویتهای متفاوت هر یک باعث شده اموزش در تربیت مربی بدون هدفگذاری شود و مدیری استراتژی را تغییر داده و تربیت مربی را به سوی دیگری هدایت کندپنجما تربیت مربی حیات خلوت فعالیتهای ستاد سازمان است .و انواع همایش ، بازدید ، برگزاری المپیاد، میهمان خارجی، استاندارد نویسی و…. در ان صورت میگرد و این خود انرژی تربیت مربی رامیکاهد.ششمااینکه تکراری بودن اساتید در تربیت مربی با وجود درجه یک بودن برای بازاموزان قدیمی حتم ملال اور است . .و این امردر در عدمرضایت بازاموزان تربیت مربی بی تاثر نیست. مطالبی را که خواندید در هنگام مطالعه نقد تربیت مربی در کنار هم قرار دهید و بعد علت برخی نارضایتیها رو دریابید . ممنون از این که حوصله کرده و مطالعه فرمودید
مشکل اینجاست که بخش خصوصی و یا آموزشگاه های آزاد اصولا کلاس یا کارگاه برگزار نمیکنند و نظارتی هم بر عملکردشان وجود ندارد
آزمونگران هم با با پروژه های عملی غیر استاندارد و فشار و آشنا بازی پس از قبولی در آزمون کتبی که سوالات تقریبا فجیعی از لحاظ استاندارد بودن دارد به همه نمره قبولی میدهند
کلا از بیخ و بن باید بازنگری صورت گیرد و شایسته سالاری که حلقه مفقوده در دولت ایران است در آن رعایت شود
با تشکر از مطلب واقع بینانه در مورد تربیت مربی ، تا زمانی که سیستم بازآموزی مربیان در داخل کشور اتفتق بیفتد همچنان بر تکرار مکررات اصرار داریم . به اعتقاد بنده سازمان باید به عنوان بسترساز اشتغال و ارائه دهنده آموزش های مهارتی بتواند راهکار قانونی اعزام مربیان و کارشناسان را به سایر کشورها فراهم نماید . ( بدون حق ماموریت).
محمدسلیم عباسی
5 نظرات
ضمن عرض سلام خدمت این دوست عزیز و کسانی که این مقاله را مطالعه میکنند. از نقد تربیت مربی ممنونم . و از دوست عزیزمان هم کمال تشکر را دارم. من قصد دفاع جانانه از تربیت مربی را ندارم و خود اذعان به وجود کاستی در تربیت مربی را اعلام میکنم . اما تربیت مربی را دیدی که خدمتتان معری میکنم ببینید. اولا مربیان تربیت مربی خودبه روز نمی شوند و لابد سالها باید هر انچه بلدند را تکرار کنند . اگر مربی تربیت مربی در دوره های برون مرزی شرکت کند . خروجی اموزشی او نیز تغییرمیکند.دوما مربیان تربیت مربی فقط کارمندان رسمی ان نیستند . افراد زیادی هم از بدنه سازمان در ان تدریس میکنند و در دوره ها نقش مربی دارند. سوما ماشین الات کارگاههای تربیت مربی اکثرا فرسوده و سن بالایی دارند و روسای اخیر ان به دلیل محدودیتهای مالی بودجه تجهیزاتی بای مرکز خرج نکرده اند.چهارما تغیرات دو سال یکبار در مدیریت تربیت مربی و اولویتهای متفاوت هر یک باعث شده اموزش در تربیت مربی بدون هدفگذاری شود و مدیری استراتژی را تغییر داده و تربیت مربی را به سوی دیگری هدایت کندپنجما تربیت مربی حیات خلوت فعالیتهای ستاد سازمان است .و انواع همایش ، بازدید ، برگزاری المپیاد، میهمان خارجی، استاندارد نویسی و…. در ان صورت میگرد و این خود انرژی تربیت مربی رامیکاهد.ششمااینکه تکراری بودن اساتید در تربیت مربی با وجود درجه یک بودن برای بازاموزان قدیمی حتم ملال اور است . .و این امردر در عدمرضایت بازاموزان تربیت مربی بی تاثر نیست. مطالبی را که خواندید در هنگام مطالعه نقد تربیت مربی در کنار هم قرار دهید و بعد علت برخی نارضایتیها رو دریابید . ممنون از این که حوصله کرده و مطالعه فرمودید
مشکل اینجاست که بخش خصوصی و یا آموزشگاه های آزاد اصولا کلاس یا کارگاه برگزار نمیکنند و نظارتی هم بر عملکردشان وجود ندارد
آزمونگران هم با با پروژه های عملی غیر استاندارد و فشار و آشنا بازی پس از قبولی در آزمون کتبی که سوالات تقریبا فجیعی از لحاظ استاندارد بودن دارد به همه نمره قبولی میدهند
کلا از بیخ و بن باید بازنگری صورت گیرد و شایسته سالاری که حلقه مفقوده در دولت ایران است در آن رعایت شود
الحق مشکلات تربیت مربی کرج موشکافانه بررسی شده درود بر تحلیل خوب آقای عباسی امیدوارم مسولان توجه کنند و وضعیت تربیت مربی رو بهبود ببخشن
با تشکر از مطلب واقع بینانه در مورد تربیت مربی ، تا زمانی که سیستم بازآموزی مربیان در داخل کشور اتفتق بیفتد همچنان بر تکرار مکررات اصرار داریم . به اعتقاد بنده سازمان باید به عنوان بسترساز اشتغال و ارائه دهنده آموزش های مهارتی بتواند راهکار قانونی اعزام مربیان و کارشناسان را به سایر کشورها فراهم نماید . ( بدون حق ماموریت).
تو این زمینه بهترین هستین
لذت بردم
سایتتون هم خیلی زیباست